ILIGAN VISION 2050: PILLAR #7 – PAGPALIG-ON SA NEGOSYO, INDUSTRIYA, UG EKONOMIYA SA ILIGAN
PAGPAKUSOG SA KAPASIDAD SA ILIGAN PARA SA EKONOMIYA
Ang Iligan adunay dako nga potensyal nga mahimong sentro sa negosyo ug industriya sa Mindanao. Apan, tungod sa karaan nga mga polisiya, kakulang sa imprastruktura, ug limitado nga insentibo alang sa mga negosyante, nagpabiling hinay ang pag-uswag sa ekonomiya. Aron makab-ot ang Iligan Vision 2050, kinahanglan ang agresibong mga reporma ug makutlo nga aksyon aron mapalig-on ang ekonomiya.
1. PAGPALIG-ON SA NEGOSYO AT INDUSTRIYA
Ang Iligan, isip usa ka industrial hub sa miaging dekada, kinahanglan nga ibalik ang kahimsog sa negosyo ug industriya pinaagi sa modernisasyon ug strategic planning.
1.1. Pagtukod og Economic Zones
Ang Iligan kinahanglan maghimo og klaro nga mga economic zones aron maka-engganyo og dagkong mamumuhunan. Ang mga sumusunod nga economic zones ang posibleng tukoron:
Industrial Zone – Para sa manufacturing ug heavy industries.
IT Hub – Alang sa mga technology-based nga negosyo.
Agribusiness Zone – Alang sa mga food processing ug agrikultura.
Tourism and Commercial Zone – Alang sa mga hotel, malls, ug entertainment centers.
1.2. Pagtukod og Negosyo-friendly Policies
Kinahanglan mapadali ang proseso sa pagrehistro sa negosyo pinaagi sa:
One-Stop Business Center aron malikayan ang dugay nga proseso sa pagkuha og permits.
Tax Incentives alang sa MSMEs ug dagkong negosyante nga magpundar sa Iligan.
Transparency Measures aron malikayan ang korapsyon ug red tape.
2. INFRASTRUCTURE DEVELOPMENT
Ang kulang sa imprastruktura usa sa mga babag sa pagpalambo sa ekonomiya sa Iligan. Aron mapadali ang negosyo ug komersyo, kinahanglan nga:
2.1. Modernisasyon sa Transport Network
Pagpalapad sa mga kalsada ug highways aron mas daghan ang koneksyon sa ubang rehiyon.
Pagtukod og mas modernong pantalan aron mapaayo ang import ug export nga kalihokan.
Airport Development – Pagpasiugda sa usa ka mas modernong airport aron ma-engganyo ang turismo ug negosyo.
2.2. Pagtukod og Reliable Energy Supply
Renewable Energy Investments – Paggamit sa hydro, solar, ug wind energy.
Modernization sa Iligan Light and Power aron mahatagan og mas stable nga kuryente ang mga industriya.
3. PAGPAKUSOG SA MICRO, SMALL, AND MEDIUM ENTERPRISES (MSMEs)
Ang MSMEs mao ang haligi sa lokal nga ekonomiya. Aron sila motubo ug mosaka ang empleyo, kinahanglan:
3.1. Access sa Pondo ug Capital
Government Loan Programs nga walay taas nga interest.
MSME Grants ug Incubation Programs alang sa bag-ong negosyo.
3.2. Pagtukod og Training Centers
Entrepreneurship Training para sa mga bag-ong negosyante.
Technology Workshops aron mapadali ang digitalization sa MSMEs.
4. PAGPALIG-ON SA TRABAHO UG HUMAN RESOURCE DEVELOPMENT
4.1. Pagsuporta sa Skills Development
Technical-Vocational Schools nga mohaom sa panginahanglan sa industriya.
Internship Programs nga magkonektar sa estudyante sa kompanya.
Scholarship ug Training Programs alang sa mga kabatan-onan ug mga unemployed nga mamumuo.
4.2. Pagtukod og Call Centers ug IT Hubs
Business Process Outsourcing (BPO) Zones aron makahatag og daghang trabaho sa mga kabatan-onan.
Freelance Training Hubs alang sa digital workers.
5. PROMOTION SA TURISMO UG LOCAL PRODUCTS
5.1. Tourism Development
Eco-Tourism Initiatives – Pagsuporta sa pagpauswag sa Maria Cristina Falls, Tinago Falls, ug uban pang natural attractions.
Cultural and Heritage Preservation – Pagtukod og museums ug historical sites.
5.2. Pagpalambo sa Local Products
Export Promotion Programs aron ang lokal nga produkto makasulod sa dagkong merkado.
Trade Exhibits ug Fairs aron mapakilala ang produkto sa Iligan sa ubang nasud.
6. PAGPASIUGDA OG TRANSPARENCY UG MAAYONG PANGGOBYERNO
6.1. Anti-Corruption Measures
E-Governance Systems aron malikayan ang korapsyon sa processing sa business permits ug taxes.
Citizen Feedback Mechanisms aron mas maminaw ang gobyerno sa panginahanglan sa katawhan.
6.2. Public-Private Partnerships
Investments sa Public Infrastructure pinaagi sa pakigtambayayong sa pribadong sektor.
Private Sector Participation sa mga city development plans.
KONKLUSYON
Ang Iligan adunay dako nga potensyal nga mahimong usa sa mga pinakadagkong ekonomiya sa Mindanao. Apan, aron kini matuman, kinahanglan ang aktibong paglihok sa gobyerno, negosyo, ug katawhan. Pinaagi sa modernisasyon sa industriya, imprastruktura, ug pagpalambo sa MSMEs, mahimo natong matukod ang usa ka mas lig-on, mas malambuon, ug mas progresibong Iligan.